Ngày 01/8/2017, Đảng ủy Công an Trung ương ban hành Nghị quyết số 08-NQ/ĐUCA tiếp tục hoàn thiện pháp luật về an ninh, trật tự đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 đã đề ra nhiệm vụ xây dựng Luật Lực lượng trị an cơ sở.

Ngày 20 tháng 02 năm 2020, Chính phủ đã chủ trì cuộc họp cho ý kiến về Đề nghị xây dựng Luật Lực lượng trị an cơ sở. Đề nghị Bộ Công an xác định lại tên gọi của Luật cho phù hợp hơn. Có thể lấy tên là Luật về các lực lượng tham gia bảo, vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Ngày 27/8/2020, Chính phủ đã có Tờ trình số 387/TTr-CP trình Quốc hội dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Dự thảo luật sau đó đã được thảo luận, cho ý kiến tại các kỳ họp của Quốc hội khoá XIV, khoá XV. Với tinh thần nghiêm túc tiếp thu các ý kiến đóng góp, Bộ Công an - cơ quan chủ trì soạn thảo đã điều chỉnh và bổ sung hoàn thiện dự án Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở, đảm bảo mục tiêu cụ thể hóa chủ trương, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, xây dựng và hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu công tác đảm bảo an ninh trật tự trong tình hình mới.

Ngày 28/11/2023, tại Kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV, đại đa số các đại biểu Quốc hội đã bỏ phiếu tán thành chính thức thông qua Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2024. Luật quy định thống nhất lực lượng bảo vệ dân phố, lực lượng công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng hiện nay và các chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng thành một lực lượng chung với tên gọi là lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở. Cùng với đó, được bố trí theo mô hình tổ bảo vệ an ninh, trật tự ở thôn, tổ dân phố, đơn vị dân cư tương đương. Dự kiến mỗi tổ sẽ có 3 - 5 thành viên.

Ngay khi Quốc hội bấm nút thông qua luật, Chính phủ, Bộ Công an đã ngay lập tức có kế hoạch hoàn thiện cơ sở pháp lý, phổ biến tuyên truyền, chuẩn bị các điều kiện vật chất, trang bị, công cụ để phục vụ tốt nhất cho sự ra đời, hoạt động của lực lượng.

Ngày 08/01/2024, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 19/QĐ-TTg về ban hành Danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành các luật, nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp 6.

Ngày 14/02/2024, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 176/QĐ-TTg về ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Ngày 21/02/2024, Bộ trưởng Bộ Công an ký ban hành Quyết định số 991/QĐ-BCA ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở trong Công an nhân dân.

Ngày 16/4/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 40/2024/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Ngày 22/4/2024, Bộ trưởng Bộ Công an đã ký ban hành Thông tư số 14/2024/TT-BCA quy định chi tiết một số điều của Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Trong đó Nghị định số 40 và thông tư số 14 đã quy định chi tiết về: Trang phục, huy hiệu, phù hiệu, biển hiệu, giấy chứng nhận, trang bị phương tiện, thiết bị đối với lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; quy định về điều kiện, mức hưởng, trình tự, thủ tục và cơ quan có trách nhiệm bảo đảm kinh phí để chi trả chế độ, chính sách cho người tham gia lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở./.