(ANTV) - Giá gạo trên toàn cầu đã tăng chạm ngưỡng kỷ lục trong vòng 12 năm qua, đây là thông tin được Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) đưa ra mới đây. Chỉ số giá gạo của FAO tháng 7/2023 tăng 2,8% lên 129,7 điểm, cao hơn gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái và là mức cao nhất từ tháng 9/2021.
Đâu là nguyên nhân dẫn tới tăng giá gạo này và tác động của tình trạng này tới an ninh lương thực thế giới, trong đó có Việt Nam ra sao?
Mời quý vị cùng tìm câu trả lời cho những vấn đề này trong mục Thế giới đa chiều tuần này của ANTV:
Trong bối cảnh điều kiện thời tiết cực đoan ảnh hưởng đến mùa màng cũng như chuỗi cung ứng toàn cầu chưa được khơi thông, việc giá gạo thế giới tăng lên mức kỷ lục làm dấy lên lo ngại chi phí lương thực sẽ trở nên đắt đỏ hơn nhiều đối với hàng tỷ người có thu nhập thấp tại nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt tại châu Á và châu Phi.
Nguyên nhân và áp lực với người dân trên thế giới của giá gạo kỷ lục
Một trong những nguyên nhân chủ yếu của việc giá gạo tăng cao kỷ lục vừa qua là chỉ trong thời gian ngắn, từ ngày 20/7 tới ngày 29/7, lần lượt Ấn Độ, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) rồi Nga cấm xuất khẩu gạo cho đến đầu năm 2024 với lý do đảm bảo an ninh lương thực trong nước, đang khiến thị trường gạo nói riêng, lương thực nói chung trở nên xáo trộn.
Các nước nhập khẩu gạo phải tranh thủ đặt hàng, dẫn đến giá thị trường bị đẩy lên cao. Hiện giá gạo đã tăng từ 10% - 15% so với trước khi có lệnh cấm. Động thái này của các nước, đặc biệt là cường quốc xuất khẩu gạo Ấn Độ, đang tác động mạnh tới tâm lý của người tiêu dùng và có thể ảnh hưởng tiêu cực tới an ninh lương thực toàn cầu về lâu dài.
Bên cạnh đó, tình trạng biến đổi khí hậu và El Nino có thể làm trầm trọng thêm rủi ro đối với các nhà xuất khẩu gạo chính. Một nghiên cứu khoa học cho thấy lúa là loại cây trồng dễ bị tổn thương, cũng như có khả năng mất mùa cao nhất do hiện tượng thời tiết này.
Theo Bloomberg, gạo là lương thực rất quan trọng đối với chế độ ăn của hàng tỷ người châu Á và châu Phi. Gạo đóng góp tới 60% tổng lượng calo cho người dân ở các vùng của Đông Nam Á và châu Phi, và tỷ lệ này chạm ngưỡng 70% ở một vài quốc gia như Bangladesh.
Giá gạo trên đà tăng trong bối cảnh nguồn cung lương thực trên toàn cầu đối mặt nguy cơ thiếu hụt do điều kiện cực đoan ảnh hưởng đến mùa màng, tác động của các cuộc xung đột vũ trang, cũng như việc một số quốc gia, bao gồm Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, chiếm tới 40% thương mại gạo - tháng trước cấm xuất khẩu một số loại gạo để đảm bảo tình hình nội địa. Việc giá gạo tăng làm dấy lên lo ngại chi phí lương thực sẽ đắt đỏ hơn, gây áp lực lên người thu nhập thấp.
Ngay lúc này, tại châu Phi, cuộc khủng hoảng lương thực đang đặt ra ngày càng nhiều thách thức. Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết, cứ trung bình 36 giây lại có một người chết đói ở Ethiopia, Kenya và Somalia.
Tại Niger, hạn hán tái diễn và lũ lụt thảm khốc, kết hợp với bối cảnh chính trị bất ổn khiến sản lượng ngũ cốc giảm gần 40%.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo được đưa ra trong bối cảnh an ninh lương thực toàn cầu đang bấp bênh do thời tiết khắc nghiệt và cuộc xung đột Nga - Ukraine. Hơn nữa, lệnh cấm lại xuất hiện sau khi năm 2022, có tới 783 triệu người đói ăn do hậu quả của xung đột, đại dịch COVID-19 và biến đổi khí hậu.
Do đó, đây mới chỉ là chương đầu cho những khó khăn mà nhóm người nghèo nhất thế giới sắp phải trải qua.
Biến khủng hoảng thành cơ hội với lĩnh vực xuất khẩu gạo tại một số quốc gia
Nhiều quan điểm cho rằng, động thái cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ và 1 số nước đang tiềm ẩn nhiều rủi ro cho thị trường. Tuy nhiên một số ý kiến khác lại nhận định có thể biến khủng hoảng thành cơ hội.
Vốn là quốc gia sản xuất gạo hàng đầu, động thái của Ấn Độ đã khiến giá gạo tăng cao trên thị trường khi người mua chuyển sang tìm nguồn cung thay thế từ Việt Nam và Thái Lan.
Giá gạo xuất khẩu từ Việt Nam và Thái Lan tăng vọt lên mức cao nhất trong hơn một thập kỷ trong thời gian gần đây do lo ngại về nguồn cung. Cụ thể, giá gạo 5% tấm của Việt Nam tăng lên 550 - 575 USD/tấn vào ngày 27/7, mức cao nhất kể từ năm 2011, từ mức 515 - 525 USD/tấn một tuần trước.
Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương vừa cho biết, đến hết tháng 7.2023, Việt Nam đã xuất khẩu 4,83 triệu tấn gạo, trị giá 2,58 tỉ USD, tăng 18,7% về lượng và tăng 29,6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.
Quyết định cấm xuất khẩu gạo của một số nước được nhận định là thời cơ để Việt Nam đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu gạo, tuy nhiên, cũng đặt ra các thách thức về bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.
Tại Thái Lan, BangkokPost trích dẫn số liệu của Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan thông tin, giá gạo 5% tấm của nước này ngày 9/8 đã lên 648 USD một tấn, đánh dấu mức giá cao nhất từng được ghi nhận kể từ năm 2008.
So với một tháng trước, giá đã tăng khoảng 20%. Giá này được coi là tham chiếu giá gạo trong khu vực châu Á.
Lệnh cấm xuất khẩu gạo ở một số nước vừa qua có thể dẫn tới tình hình an ninh lương thực thế giới diễn biến xấu đi nếu giá gạo nói riêng và giá lương thực nói chung không được bình ổn, vào thời điểm cuộc xung đột ở Ukraine khiến hoạt động xuất khẩu ngũ cốc qua ngả biển Đen bị gián đoạn.
Trước thực trạng đáng báo động trên, các tổ chức quốc tế, bao gồm Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) gần đây đã và đang liên tục kêu gọi các quốc gia hành động khẩn cấp để vượt qua cú sốc chưa từng có đối với hệ thống lương thực toàn cầu hiện nay.
(ANTV) - Mưa lớn kéo dài khiến nhiều địa phương bị ngập sâu, đời sống người dân gặp vô vàn khó khăn. Không để bà con đơn độc trong lũ, lực lượng công an đã chủ động có mặt tại những điểm xung yếu, hỗ trợ di dời, cứu trợ nhu yếu phẩm và đảm bảo an toàn cho người dân.
(ANTV) - Nguy cơ lệnh ngừng bắn Gaza bị phá vỡ tiếp tục gia tăng, trong bối cảnh quân đội Israel phát động thêm nhiều cuộc tấn công vào vùng đất này với cáo buộc Phong trào Hamas vi phạm lệnh ngừng bắn.
(ANTV) - Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng quốc gia Ukraine Rustem Umerov cho biết, Ukraine và Mỹ sẽ tiến hành tham vấn tại Thụy Sĩ nhằm thảo luận các bước chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraine.
(ANTV) - Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc (LHQ) về biến đổi khí hậu (COP30) tại Brazil đã khép lại với một thỏa thuận được ký kết bởi gần 200 quốc gia. Dù duy trì được sự thống nhất, văn kiện cũng gây nhiều tranh cãi, đặc biệt là do thiếu một lộ trình rõ ràng để loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch.
(ANTV) - Ba hãng hàng không quốc tế đã hủy các chuyến bay khởi hành từ Venezuela trong ngày 22/11 (giờ địa phương), sau khi Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cảnh báo các hãng hàng không lớn về “tình huống nguy hiểm tiềm ẩn” khi bay qua không phận quốc gia Nam Mỹ.
(ANTV) - Trong thời đại mà công nghệ số hiện diện ở mọi nơi, chiếc điện thoại thông minh gần như trở thành ‘vật bất ly thân’ của giới trẻ. Nhưng cũng chính từ đó, nhiều quốc gia Bắc Âu, những nơi tiên phong về giáo dục, đang gióng lên hồi chuông cảnh báo.
(ANTV) - Trong ngày 22/11, đoàn công tác của Công an tỉnh Đắk Lắk đã đến thăm hỏi, tặng quà động viên lực lượng công an đang làm nhiệm vụ và người dân bị thiệt hại tại các xã Sơn Hòa, Tây Hòa, Sơn Thành và Hòa Thịnh. Đây là 4 trong số những địa phương bị thiệt hại rất nặng nề trong đợt mưa lũ này.
(ANTV) - Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đã được chuẩn bị công phu, toàn diện, phản ánh sâu sắc tầm nhìn chiến lược của Đảng ta về phát triển đất nước trong kỷ nguyên. Trong đó nhiều ý kiến góp ý tâm huyết từ nhân dân đã tập trung vào những vấn đề lớn, có ý nghĩa định hướng, chiến lược lâu dài và đặc biệt đã tập trung giải quyết những vấn đề thuộc thể chế, cơ chế, chính sách, nhằm tạo ra những giải pháp mạnh mẽ, tạo sự đột phá của đất nước trong giai đoạn phát triển mới.
(ANTV) - Tại tỉnh miền núi Sơn La, với quyết tâm chính trị, hành động quyết liệt cùng với cách làm khoa học, ngay sau khi triển khai mô hình Công an địa phương 2 cấp, lực lượng Công an các xã, phường đã khẩn trương triển khai các nhiệm vụ trọng tâm; công tác bảo đảm an ninh trật tự và xử lý các thủ tục hành chính để phục vụ nhân dân. Cho đến nay, lực lượng Công an tại địa bàn cơ sở đã trở thành điểm tựa bình yên bản làng.
(ANTV) - Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha thông báo trong cuộc điện đàm chung, ông đã trao đổi với ngoại trưởng các nước Pháp, Anh, Ba Lan, Phần Lan cùng Đại diện cấp cao Liên minh châu Âu (EU) phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Kaja Kallas và đại diện của Đức, Italia về kế hoạch chấm dứt xung đột do Mỹ đề xuất và vạch ra những bước tiếp theo.