Trị Thiên - Huế là vùng đất dài và hẹp từ sông Bến Hải đến đèo Hải Vân. Với vị trí tiếp giáp với miền Bắc xã hội chủ nghĩa, Trị - Thiên trở thành một chiến trường có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, quân sự đối với cả ta và địch.

TS Phạm Văn Hồ, Trưởng khoa Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị khu vực III cho biết, đây là đầu mối hành lang để quân và dân ta chi viện cho miền Nam. Đây là nơi đối đầu trực tiếp để bảo vệ miền Bắc XHCN. Thứ 3 với vị trí chiến lược đặc biệt nên về phía chính quyền Sài Sòn cũng đã tập trung 1 lực lượng hết sức đặc biệt, mạnh nhất để phòng ngự ở Trị Thiên Huế. Nên nếu chúng ta dành được thắng lợi về quân sự thì sẽ phá tan hệ thống phòng ngự kiên cố, giam chân địch chia lửa với các chiến trường khác.

Một ngày sau khi chiến dịch Tây Nguyên mở màn, ngày 5/3 /1975, Bộ tổng tư lệnh quyết định mở chiến dịch Trị Thiên Huế.

Chiến dịch diễn ra trong hai đợt. Đợt 1 (từ ngày 5 đến ngày 20 tháng 3), quân ta tiến hành nghi binh, bao vây, đánh nhỏ lẻ và tiến công mạnh mẽ vào các vị trí phòng ngự của địch ở tuyến giáp ranh, giải phóng toàn bộ Quảng Trị và một phần bắc Thừa Thiên.

Đợt 2 (từ ngày 21 đến ngày 26 tháng 3), ta tiếp tục tiêu diệt địch tại nhiều cứ điểm quan trọng, cắt đứt đường số 1 từ Huế đến Đà Nẵng, áp sát sân bay Phú Bài và thành phố Huế. Trước sức ép áp đảo, quân địch tháo chạy khỏi Huế qua cửa biển Thuận An và Tư Hiền, nhưng bị quân ta chặn đánh quyết liệt, tiêu diệt phần lớn lực lượng.

Ông Phạm Ngọc Tuấn, Nguyên Đại đội trưởng Đại đội 3, Tiểu đoàn 6, Trung đoàn 6, Tỉnh đội Thừa Thiên Huế cho biết, lực lượng dân lúc đó tinh thần rất mạnh, không chạy mà tinh thần rất mạnh, vùng lên, cùng với bộ đội chủ lực giữ TP Huế.

Sau 21 ngày đêm chiến đấu liên tục, ta diệt, bắt và làm tan rã phần lớn lực lượng quân đội Sài Gòn và bộ máy chính quyền địch ở Quảng Trị, Thừa Thiên và TP Huế, thu toàn bộ vũ khí, trang bị.

TS Phạm Văn Hồ, Trưởng khoa Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị khu vực III cho biết, chiến thắng này có một ý nghĩa hết sức quan trọng. Thứ nhất đập tan , phá rã hệ thống phòng thủ kiên cố nhất của chính quyền Sài Gòn đã thực hiện tử thủ ở Trị Thiên Huế. Thắng lợi thứ 2 là góp phần để chúng ta giàng thắng lợi ở các chiến trường khác. Thứ 3 cổ vũ quân và dân ta.

Riêng đối với Trị Thiên - Huế, thắng lợi triệt để và trọn vẹn của chiến dịch đã tạo điều kiện thuận lợi cho Đảng bộ và quân dân Trị Thiên - Huế nhanh chóng xây dựng chính quyền nhân dân, ổn định cuộc sống, thiết lập trật tự và phát huy được sức mạnh mới của cách mạng, trước mắt là tập trung, động viên sức người, sức của chi viện cho cuộc tổng tiến công giải phóng Đà Nẵng và các tỉnh miền Trung.